Ψάρια και θαλασσινά από ιχθυοκαλλιέργειες

Αν «η μαγειρική κάθε κοινωνίας είναι μια διάλεκτος που μεταφράζει τη δομή της», αν αντικατοπτρίζει δηλαδή τον ανθρώπινο πολιτισμό σε κάθε ιστορική στιγμή, τότε πρέπει να προετοιμαζόμαστε για ακόμα ριζικότερες αλλαγές στη διατροφή μας τα επόμενα χρόνια. 

Το φαγητό μας, η παραδοσιακή μας κουζίνα, αν θέλετε, αυτό που συνηθίζαμε να τρώμε ως λαός επί πολλά χρόνια, άλλαξε δραστικά τα τελευταία εκατό χρόνια και φυσικά συνεχίζει να προσαρμόζεται στις κοινωνικές ανάγκες και τις τεχνολογικές καινοτομίες.

Παρ’ όλα αυτά, δύο αδιάσειστα στοιχεία, η παγκόσμια αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού (από 7 σε 9 δισ. μέχρι το 2050) και η ανάγκη για απομάκρυνση από τις ισχύουσες εντατικές μεθόδους παραγωγής τροφίμων (προκειμένου να εξασφαλιστεί αρκετό φαγητό για όλους χωρίς όμως επιπλέον επιβάρυνση του περιβάλλοντος) μας προτρέπουν να εισάγουμε νέες συνήθειες στο τραπέζι μας.

Γι’ αυτό διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΟΗΕ έχουν συμπεριλάβει στους μελλοντικούς παγκόσμιους στόχους τους την εξαφάνιση της πείνας αλλά και την παραγωγή αρκετής τροφής κυρίως με βιολογικές μεθόδους, καλώντας όλες τις κυβερνήσεις να αναπροσαρμόσουν τους κλιματικούς νόμους τους και την παραγωγή τροφής στα εδάφη τους χρησιμοποιώντας τεχνολογικές καινοτομίες που αυξάνουν την παραγωγή ανθρώπινης τροφής με παράλληλα κοινωνικά οφέλη και χωρίς να επιβαρύνουν το περιβάλλον. Το στοίχημα είναι μεγάλο και οι παγκόσμιες πολιτικές κρίσεις, όπως της Ουκρανίας, δεν βοηθούν, αντίθετα στέλνουν τέτοιες νομοθετικές αλλαγές στα μετόπισθεν, δίνοντας προτεραιότητα στα θέματα εθνικής άμυνας και εξοπλισμών. 

Τι άλλαξε στην καθημερινότητά μας; Με αυτά κατά νου και από συνειδητή επιλογή ή λόγω δυσανεξιών και προτιμήσεων, όντως μερικοί από εμάς έχουμε μειώσει το μοσχαρίσιο κρέας σε μία φορά την εβδομάδα, δείχνουμε προτίμηση στο ψωμί χωρίς γλουτένη, στα γλυκά χωρίς ζάχαρη, στα γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, διαπραγματευόμαστε τον χορτοφαγικό ή βίγκαν τρόπο διατροφής, δοκιμάσαμε από περιέργεια ακόμα και το κρέας από φυτική βάση ή παρασκευασμένο σε εργαστήρια ή αγοράσαμε –ίσως εν αγνοία μας– τρόφιμα από μεταλλαγμένους σπόρους, συνήθειες που μόλις την περασμένη δεκαετία φάνταζαν μακρινό μέλλον και επιστημονική φαντασία. 

Όταν η διατροφή αλλάζει, πολλές φορές ξεπηδούν νέοι αστικοί μύθοι, παρατηρείται μια γενική επιφύλαξη και παραπληροφόρηση που κάνει τους ανθρώπους να αναρωτιούνται ολοένα και περισσότερο για την αλήθεια και το μέλλον της τροφής μας.
Το ψάρι, με την άριστης ποιότητας, εύπεπτη και εύκολα αφομοιώσιμη πρωτεΐνη, τα πολύτιμα Ω3 και τα χαμηλά λιπαρά του, πολλές φορές θεωρείται όχι μόνο μια περίφημη τροφή αλλά και μια λύση στο ανθρώπινο μενού του μέλλοντος, που πάντα θα χρειάζεται κάποιου είδους πρωτεΐνη.

Έτσι, και επειδή οι θάλασσες και τα ποτάμια μας δεν παρέχουν πλέον την απαιτούμενη ποσότητα ψαριών, λόγω της υπεραλίευσης, η ιχθυοκαλλιέργεια μάλλον θα παίξει παγκόσμια σημαντικότατο ρόλο στην εξασφάλιση αρκετής και θρεπτικής τροφής για τον άνθρωπο. Το 56% όλων των ψαριών που παράγονται διεθνώς προέρχονται από ιχθυοκαλλιέργειες, κυρίως σε θαλάσσια ύδατα.

Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε το ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας και πώς το ψάρι βιολογικής ιχθυοκαλλιέργειας στα σουπερμάρκετ, τα ψαράδικα ή τα εστιατόρια;

Ο μόνος τρόπος για να αναγνωρίσουμε τα ψάρια βιολογικής ιχθυοκαλλιέργειας είναι από τη σήμανση που φέρουν, συνήθως ένα μικρό ταμπελάκι στα βράγχια που πιστοποιεί ότι πρόκειται για τρόφιμο βιολογικής εκτροφής. Η σήμανση στην ετικέτα είναι ο μόνος τρόπος για να ξεχωρίσει ο καταναλωτής ένα βιολογικό από ένα μη βιολογικό ψάρι, όπως και ένα ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας από ένα ψάρι ελεύθερης αλιείας.

Στα σουπερμάρκετ και στα ιχθυοπωλεία η σήμανση για τη χώρα προέλευσης και τη μέθοδο παραγωγής (αλιεία ή ιχθυοκαλλιέργεια) είναι υποχρεωτική. Αυτό όμως δεν είναι υποχρεωτικό στους χώρους εστίασης, και σπάνια θα δούμε τέτοιες πληροφορίες να αναγράφονται στο μενού. Επαφίεται στον καταναλωτή να ζητήσει διευκρινίσεις για ότι τον απασχολεί.